Şantiyeler, geçici elektrik tesisatları, hareketli ekipmanlar ve zorlu çalışma koşulları nedeniyle yüksek elektrik riski taşır. Elektrik çarpması, yangın ve iş kazalarını önlemek için aşağıdaki önlemler mutlaka uygulanmalıdır.
1. Geçici Elektrik Tesisatı ve Dağıtım Sistemleri
- Geçici tesisatlar TS EN 61439-4 (geçici şantiye panoları) standardına uygun olmalıdır.
- Elektrik panoları su ve toza dayanıklı (IP54 veya üzeri) olmalı, kilitli dolap içinde korunmalıdır.
- Kablolar ekranlı, çift izoleli ve mekanik darbelere dayanıklı olmalı, yerde serili kablalar koruyucu kanallardan geçirilmelidir.
- Açık havadaki kablolar UV dayanıklı ve esnek yapıda (H07RN-F, NYY gibi) olmalıdır.
2. Kaçak Akım Koruma (RCD) ve Aşırı Akım Koruması
- Tüm şantiye devrelerinde 30 mA hassasiyetinde kaçak akım rölesi (RCD) kullanılmalıdır.
- Taşınabilir ekipmanlar (kaynak makineleri, kompresörler) doğrudan RCD’ye bağlanmalıdır.
- Sigortalar ve termik şalterler, aşırı yük ve kısa devreye karşı koruma sağlamalıdır.
3. Topraklama ve Potansiyel Dengeleme
- Tüm elektrikli ekipmanlar (jeneratörler, transformatörler, vinçler) etkin topraklanmalıdır.
- Metal iskeleler, vinçler ve geçici yapılar eşpotansiyel bağlantı ile birbirine bağlanmalıdır.
- Topraklama direnci 10 Ω’un altında olmalı, düzenli ölçümler yapılmalıdır.
4. Taşınabilir Elektrikli Aletler ve Ekipmanlar
- El aletleri (matkaplar, taşlamalar) çift izolasyonlu (Class II) veya 24V/42V gibi güvenli gerilimle çalışmalıdır.
- Kırık, hasarlı kablolar ve fişler derhal değiştirilmeli, yalıtım bantlarıyla tamir yapılmamalıdır.
- Kaynak makineleri ayrı bir devrede çalıştırılmalı, çalışma alanı yalıtkan malzemelerle korunmalıdır.
5. Aydınlatma ve Acil Durum Sistemleri
- Gece çalışmalarında IP65 korumalı aydınlatma kullanılmalı, kırılabilir lambalardan kaçınılmalıdır.
- Acil çıkış ve kaçış yolları kesintisiz aydınlatılmalı, jeneratör veya UPS ile desteklenmelidir.
- Patlayıcı ortamlarda (boya, solvent buharları) Ex-proof (ateşlemesiz) aydınlatma kullanılmalıdır.
6. Jeneratör ve Trafo Güvenliği
- Jeneratörler havalandırmalı ve güvenli mesafede kurulmalı, egzoz gazları çalışanlara ulaşmamalıdır.
- Trafolar çitle çevrilmeli, “Yüksek Gerilim” uyarı levhaları asılmalıdır.
- Yüksek gerilim hatlarına yakın çalışmalarda (vinç, kepçe operasyonları) emniyet mesafesi korunmalıdır.
7. İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Tedbirleri
- Elektrik işleri sadece yetkili elektrikçilerce yapılmalı, baret ve yalıtkan eldiven kullanılmalıdır.
- Çalışanlar temel ilk yardım ve elektrik çarpması müdahalesi konusunda eğitilmelidir.
- Yıldırım riskine karşı şantiye alanına paratoner kurulmalıdır.
8. Periyodik Kontrol ve Bakım
- Günlük kontrol: Kablolar, prizler ve ekipmanlar görsel olarak incelenmelidir.
- Aylık test: RCD’ler test butonu ile kontrol edilmeli, topraklama ölçümleri yapılmalıdır.
- Yıllık rapor: Elektrik tesisatı yetkili firma tarafından denetlenmeli, uygunluk raporu alınmalıdır.
Sonuç
Şantiyelerde elektrik güvenliği, proaktif önlemler ve düzenli denetimlerle sağlanır. İşverenler, İSG uzmanları ve elektrikçiler işbirliği içinde çalışarak kazaları önlemelidir.
Referans Standartlar:
- TS EN 61439-4 (Geçici Şantiye Dağıtım Panoları)
- Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği
- İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (İSGK)
⚠️ Unutmayın: Elektriksel güvenlik önlemleri, yalnızca yasal zorunluluk değil, insan hayatını korumanın temelidir!
